You say you want a revolution: hoe politiek waren The Beatles?

De afgelopen week gebruikte de Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump een nummer van George Harrison bij één van zijn politieke bijeenkomsten. Laten we zeggen dat de Harrisons not amused waren. Dat lieten ze ook blijken. En recent waren ook Paul McCartney en Ringo Starr politiek in het nieuws met uitspraken rond de Brexit, het vertrek van Groot-Brittannië uit de Europese Unie. De pers vroeg Paul en Ringo naar hun mening en kreeg een eerlijk antwoord. Ik ging deze week op zoek naar de relatie die The Beatles hadden met politiek. Het leek me namelijk een originele invalshoek voor een blog. Een rondje langs de politieke velden dus.

Brian Epstein hield de meningen liever onder de radar
In de jaren '60, en zeker in het begin van hun carrière was het niet zo vanzelfsprekend dat The Beatles altijd maar eerlijk hun mening gaven over politieke kwesties. Maar al werden ze opgeslokt door tournees en opnamesessies, de bandleden waren wel degelijk geïnteresseerd in de wereld om hen heen. Open en bloot hun mening geven werd hen echter afgeraden en misschien zelfs wel verboden. Een politieke opinie, ideeën over religie, het privé- en gezinsleven: manager Brian Epstein zag graag dat de band hiermee onder de radar van de pers bleef. Niets mocht de carrière van de Fab 4 immers in de weg staan of schaden. Toch hadden The Beatles wel degelijk momenten waarop ze hun ideeën deelden. Al was dat soms verkapt.

John Lennon op de barricaden voor wereldvrede

Mister Wilson & Mister Heath
Na alle Love Me Do's, Yeah Yeah Yeah's en I Love You's, werden The Beatles midden jaren '60 volwassener in hun songteksten, Met die volwassener invalshoek was er in 1966 ook ruimte voor het kritische Taxman, dat George Harrison in 1966 aandroeg voor het album Revolver, dat deze week precies 50 jaar geleden uitkwam. Harrison deed zijn beklag over het Britse belastingsysteem dat al zijn zuurverdiende centen opslokte. Daarbij werden in de bekende achtergrondkoortjes 'ah ah Mister Wilson, ah ah Mister Heath' de toenmalige leiders van respectievelijk de Labour Party en de Conservatieven rechtstreeks toegezongen. Niet bepaald iets dat gebruikelijk was in die tijd.

Rassenscheiding & de Vietnamoorlog
Hoewel de Fab 4 zich slechts af en toe uitspraken over politieke kwesties, hadden ze hun principes. In de jaren '60 was er in de VS nog volop sprake van rassenscheiding in het openbare leven. Ook bij concerten. Daar weigerde de band pertinent aan mee te werken. In 1964 vertikten The Beatles het in Florida te spelen voor een gescheiden publiek. 'Ik verlies nog liever onze gage,' verklaarde John Lennon. Een jaar later werd contractueel al vastgelegd dat The Beatles absoluut niet speelden voor een gescheiden publiek. Een kwestie die in Californië aan de orde leek. Uiteindelijk dwongen de bandleden af dat het concert onder hun condities door ging. Wat die rassenscheiding betreft: Paul McCartney vertelt tegenwoordig bij zijn concerten dat hij het nummer Blackbird in het politiek onrustige jaar 1968 schreef. De rassenrellen in Amerika inpireerden hem tot een ode aan de onderdrukte vrouw en de burgerrechtenbeweging. Over de Vietnamoorlog werden The Beatles ook onophoudelijk naar hun mening gevraagd tijdens persconferenties in de VS. Hoewel Brian Epstein dit soort vragen dus liever niet gesteld zag worden, sprak de band zich hier ook duidelijk uit tegen de oorlog en elke vorm van oorlogsvoering.

De pers wilde altijd alles weten

Ruzie met Imelda Marcos
En dan was er nog de rel op de Filipijnen. In 1966 waren The Beatles op tournee in Azië. De groep ging op de Filipijnen niet in op een uitnodiging van presidentsvrouw Imelda Marcos, die hen met een officieel ontbijt wilde ontvangen. Officiële ontvangsten met hoogwaardigheidsbekleders behoorden niet zo tot de policy van de band. Zeker niet wanneer dat ter meerdere eer en glorie van het staatshoofd zelf was. De ijdele first lady begreep dat natuurlijk allemaal niet. De weigering zorgde voor het zwartste hoofdstuk in de geschiedenis van de band. The Beatles werden letterlijk het land uit geslagen en geschopt en konden ternauwernood hun vliegtuig bereiken om halsoverkop te vertrekken. Een interesssant en relatief onbekend hoofdstuk uit het grote Beatlesverhaal, waarin doorgaans vooral de successen centraal staan. Die Filipijnense kwestie is een verhaal op zichzelf.

The Beatles ontvluchtten de Filipijnen na een politieke rel rond Imelda Marcos

John Lennon was de meest politieke Beatle
Al vanaf jonge leeftijd las John Lennon enorme hoeveelheden boeken, tijdschriften en kranten. Met zijn snelle geest verslond hij dagelijks alles dat hij te pakken kon krijgen. Lennon ontwikkelde zich, misschien wel als gevolg daarvan, tot de Beatle die zich het meest opwond over politieke kwesties. Al in 1968, dat revolutionaire jaar in de wereldgeschiedenis, zong hij in het nummer Revolution over wat hem bezig hield rond het veranderen van de maatschappij. Chairman Mao kwam met naam en toenaam aan bod in de opzwepende song.

Van Lennon weten we natuurlijk ook dat hij van zijn huwelijksreis een bed-in-tournee maakte en overal ter wereld aandacht vroeg voor de wereldvrede. Met Kerst neuriën we nog steeds War is over, if you want it, op de bekende melodie van het nummer Happy X-mas. In mijn blog over John Lennon in New York kun je lezen dat Lennon en Ono zich begin jaren '70 stevig mengden in allerlei politieke kwesties in de VS. Het stel liet zich in met activisten en schreef nummers over misstanden in Amerika. Liedjes als John Sinclair en Angela handelden direct over publieke figuren uit de Amerikaanse samenleving die op dat moment in het middelpunt van de belangstelling stonden. Zo zat de linkse activist John Sinclair volgens Lennon ten onrechte in de bak voor het bezit van cannabis (It ain't fair, John Sinclair. In the stir for breathing air). Angela ging over Angela Davis, een aanhangster van de Black Panther-beweging die, ten onrechte, verdacht werd van de moord op een rechter. Lennon kreeg er direct de FBI mee op zijn dak, zoals je kunt lezen in de eerder genoemde blog. Die hele directe, activistische nummers van John werden geen hits en lijken ook te zijn verdwenen uit ons geheugen. Johns wat meer universele nummers, zoals Power To The People (in de clip zien we John als activist op straat) en Imagine bleken een wat langere houdbaarheidsdatum te hebben .

John en Yoko op 24 december 1969 met de Canadese minister-president
Pierre Trudeau, tijdens hun campagne voor wereldvrede

Dear Vladimir: Paul schreef brieven aan Poetin
Kunnen we Paul McCartney een politiek betrokken artiest noemen? Ja en nee. Paul was zeker niet met politiek bezig op de uitgesproken en soms wat agressieve manier die we van John Lennon kennen. Paul was een stuk minder direct ook. Hij gebruikte zijn liedjes niet vaak als middel om politieke doelen te bereiken. Toch nam Paul wel het nummer Give Ireland Back To The Irish op, als direct antwoord op de verschrikkelijke gebeurtenissen in 1972 in Noord-Ierland op Bloody Sunday. Het activisme van McCartney richtte zich verder eigenlijk vooral op dierenrechten, waarbij hij organisaties als PETA en Friends of The Earth openlijk steunde. Toch liet Paul af en toe van zich horen, zoals twee keer in een openbare brief aan Vladimir Poetin, waarin hij vroeg om de vrijlating van 28 Greenpeace-activisten en de vrouwen van de band Pussy Riot.

Een fragment uit de brief van McCartney aan Poetin

Trump Yourself: de Harrisons en hun afkeer van Donald Trump
George Harrison had een enorme hekel aan alles dat met politiek en autoriteit te maken had. Hij trad slechts één keer op bij een benefietconcert van The Natural Law Party in Engeland en richtte zich vooral op religie en humanitaire projecten voor Unicef. Toch ging hij in 1974 op een uitnodiging in om te komen lunchen op het Witte Huis. Harrison reisde door Amerika met zijn Dark Horse-tour en had Jack Ford, de zoon van de toenmalige president Gerald Ford, bij een concert ontmoet. Jack voelde zich zo hartelijk behandeld door Harrison, dat hij hem en zijn band een tegenuitnodiging op het Witte Huis deed toekomen. Daarbij sprak George ook kort met Gerald Ford en speldde hij de president een button met het Hindoestaande 'Ohm'-teken op.

Een Harrison Ford moment: Ohhmmmmmm

George zal zich spreekwoordelijk hebben omgedraaid in zijn graf toen Donald Trump deze week het nummer Here Comes The Sun liet afspelen bij één van zijn verkiezingsbijeenkomsten. Ik moet zeggen dat ik daar ook wel pijn in mijn maag van kreeg. De Harrison Estate keerde zich direct publiekelijk, duidelijk, maar toch ook met humor tegen het gebruik van het Harrison-erfgoed door zo'n discutabele presidentskandidaat. Trump had beter Harrisons nummer Beware of Darkness kunnen gebruiken, liet de familie cynisch via Twitter weten:

Ringo Starr: Brexit is een prima idee
En wat vond Ringo Starr nu eigenlijk van Brexit? Hoewel we hem nooit op politieke uitspraken hebben kunnen betrappen, was Ringo hier ineens erg duidelijk over. Duidelijker dan McCartney, die eerlijk aangaf die hele Brexit-toestand maar lastig te vinden, niet wetend wat hij had moeten stemmen. Ringo daarentegen vond het vertrek van Groot-Brittannië uit de Europese Unie helemaal prima. Hoewel hij de samenwerking van de Britten met de rest van Europa aanvankelijk als een goed gegeven zag, verklaarde hij onlangs dat de alliantie volgens hem nergens op uit was gedraaid. It didn't turn into a love fest, aldus Ringo, die de laatste jaren bijna alleen nog maar de woorden Peace & Love voor elke cameralens roept.

Of is dat laatste, in alle eenvoud, uiteindelijk het ultieme politieke statement?

Peace & Love: de laatste jaren zien we Ringo alleen nog op deze manier op foto's

In My Life: John Lennons worsteling om een nummer over zijn jeugd te schrijven

Er zijn momenten tijdens mijn bezoek aan Liverpool die ik nooit zal vergeten. Die trip, naar de bakermat van The Beatles, heeft me zo veel stof tot schrijven en mooie herinneringen opgeleverd, dat ik er regelmatig een blogje aan zal wijden. Het zijn natuulijk herinneringen die verbonden zijn met plekken en liedjes. Eén liedje, dat me al heel dierbaar was, heeft sinds Liverpool extra betekenis gekregen. Omdat ik het precies op de goede plek, op het juiste moment hoorde.

Achterstevoren, rug aan rug met de chauffeur

Ik neem je graag mee naar vrijdagmiddag 30 oktober 2015. Onze gids Jimmy rijdt ons met zijn taxi door Liverpool. Langs al die plekken die we natuurlijk moeten zien. Het is mijn verjaardag en ik zit op het puntje van het klapstoeltje in de taxi. Letterlijk en figuurlijk. Eigenlijk zit ik achterstevoren, rug aan rug met de chauffeur, maar ik heb me omgedraaid zodat ik hem beter kan volgen. In plat Liverpools en met een razend tempo vuurt hij zijn kennis op me af, terwijl hij de zwarte Engelse taxi behendig door de stad manoeuvreert. We hebben de binnenstad en het havengebied al achter ons gelaten en rijden in Woolton, de buitenwijk waar John Lennon opgroeide.We zijn al uitgestapt bij Mendips, het huis van tante Mimi, om rond te kijken bij het hek. Morgen mogen we daar naar binnen, met de National Trust. Zo ver is het nog niet en dat hoeft ook nog niet. Het is allemaal al heel wat.

Jimmy haalt ons op in de Albert Dock (eigen foto)

Het warme gitaargeluid klinkt door de taxi

Wanneer we een tijdje op de stoep hebben staan kijken en wat foto's hebben gemaakt, vraagt Jimmy of we weer in willen stappen. Hij heeft ons nog zoveel te laten zien. Er zijn nog genoeg verhalen te vertellen. 'Ik rijd jullie nu naar Forthlin Road, het huisje van de McCartneys, het is niet ver,' zegt hij, terwijl hij de motor weer start. We rijden Menlove Avenue weer op en dan houdt hij ineens op met praten, draait het volume van de autoradio op. Het intro van In My Life klinkt uit de speakers: het prachtige warme gitaargeluid, met de bekende interval. Ik hoor John Lennon en Paul McCartney tweestemmig zingen:

There are places I remember

All my life though some have changed

Some forever, not for better

Some have gone and some remained

Menlove Avenue, lees ik op het straatnaambord, wanneer de taxi optrekt bij de verkeerslichten en kort daarop linksaf slaat. De route die een jonge John Lennon op de fiets aflegde naar het huis van zijn vriend, om samen liedjes te gaan schrijven. En middenin dat stuk geschiedenis rijden wij. De warme najaarszon die door de ramen van de taxi schijnt, de lommerijke lanen, de klanken uit de speakers. Ik moet mijn emoties wegslikken.

John in oktober 1965, tijdens de sessies voor Rubber Soul

John Lennon zette een streep door de tekst

In My Life werd ook in oktober opgenomen. Vijftig jaar eerder. Op 18 en 22 oktober 1965 werkten The Fab 4 in EMI Studio 2 in Londen aan het nummer dat een paar weken later op het album Rubber Soul zou verschijnen. Het is eigenlijk het eerste Beatlesnummer waarin de nostalgie en (zij het indirect) verwijzingen naar Liverpool te horen zijn. Amper twee jaar later zouden Strawberry Fields Forever en Penny Lane volgen. Plekken die onze taxi uiteraard ook aandoet. Maar In My Life was persoonlijker. En het bleek een lastig nummer om te schrijven. Zo lastig, dat Lennon heel erg ontevreden was over de oorspronkelijke tekst en helemaal opnieuw begon. In die eerste versie noemde hij de plekken Strawberry Field en Penny Lane trouwens al. Daarnaast voegde hij de Dockers Umbrella toe. Dat was de officieuze Liverpoolse benaming van een spoorviaduct bij het havengebied, dat bij regenachtig weer letterlijk fungeerde als beschutting voor de havenwerkers. Hoe mooi het allemaal ook gevonden was, Lennon zette net zo snel weer een streep door zijn tekst.

De Dockers Umbrella in Liverpool, afgebroken in 1957

Geïnspireerd door een journalist

Volgens John zou hij door journalist Kenneth Allsop op het spoor zijn gezet om liedjes over zijn eigen jeugd te gaan schrijven. In de oorspronkelijke tekst van In My Life beschrijft John de busrit die hij zo vaak maakte vanuit Woolton naar het centrum van Liverpool: 

There are places I'll remember

All my life, tho' some have changed

Some forever but not for better

Some have gone and some remain

Penny Lane is one I'm missing

Up Church Road to the clock tower

In the circle of the abbey

I have seen some happy hours

Past the tram sheds with no trams

On the 5 bus into town

Past the Dutch and St. Columbus

To the dockers umbrella that they pulled down

De woorden zijn duidelijk te lezen op onderstaande kladversie, die ik jaren geleden kon bekijken in een vitrine in The British Library in Londen.

In My Life: de kladversie

I cannot do this!

Over deze eerste versie vertelde John in 1980 in een interview: 'In My Life started as a bus journey from my house on [...] Menlove Avenue into town, mentioning every place I could remember. And it was ridiculous. This is even before Penny Lane was written and it had Penny Lane, Strawberry Fields, Tram Sheds - Tram Sheds are the depot just outside of Penny Lane - and it was the most sort of 'What I Did On My Holidays Bus Trip' song and it wasn't working at all. I cannot do this! I cannot do this!'

George Martin temidden van Paul en George tijdens de sessies in 1965

Een verwijzing naar Stuart Sutcliffe

Uiteindelijk kwam het goed met het nummer. John nam wat meer tijd en herschreef het grootste deel van de tekst. Van de busreis door Liverpool, maakte hij een meer symbolische reis in de tijd. Hij verwees indirect naar de mensen uit zijn jeugd die hem dierbaar waren. Some are dead and some are living zingt John. Beweerd wordt wel dat hij hier liefdevol doelt op zijn overleden jeugdvriend (en de eerste bassist van The Beatles) Stuart Sutliffe. Hoe dan ook, In My Life was uiteindelijk gereed om opgenomen te worden. 

Twee interessante podcasts

Over hoe dat opnameproces verliep, ook van de overige liedjes van het album, kun je beluisteren in twee mooie afleveringen van de Fab4Cast (download deel 1 & deel 2). Alsof je aanwezig bent in de studio en het album Rubber Soul van dag tot dag hoort groeien. Zo vertellen Jan Cees ter Brugge, Wibo Dijksma en Michiel Tjepkema hoe het intro van In My Life gebaseerd was op een Motown-nummer. Natuurlijk is er een speciale rol weggelegd voor producer en arrangeur George Martin. Hij componeerde de door Bach geïnspireerde pianosolo, die het nummer nog verder optilt. Daarbij speelde hij de wel erg snelle pianopartij aanvankelijk in een trager tempo in. Door de band weer te versnellen, kwam het virtuoze stukje op stoom. Hoe beide versies van de solo klinken, kun je horen in dit filmpje:

George Harrison verbouwde de tekst

In 1974 deed George Harrison iets heel opmerkelijks met de tekst waarop zijn oud-bandmaatje zo had zitten zwoegen. Tijdens zijn Amerikaanse tournee, zong George een aangepaste versie van In My Life. Dat was (bij mijn weten) nog niet eerder gebeurd: een ex-Beatle die een compositie van een andere (ex-)Beatle zong. Het zou datzelfde jaar nog een keer gebeuren, maar dat is weer een ander verhaal. De spirituele en op dat moment wat prekerige Harrison verbasterde de tekst tot In my life, I love God more. Wat John hier van vond, heb ik niet terug kunnen vinden. Deed hij er ooit een uitspraak over? Het is algemeen bekend dat de relatie tussen Lennon en Harrison in de jaren '70, laten we zeggen, wisselend bewolkt was.

De echte versie van In My Life blijft één van mijn favoriete Beatles-nummers. Ook van onze gids Jimmy, begreep ik. Sinds oktober vorig jaar zie ik daarbij levensechte beelden van Liverpool. There are places I remember... Vanuit een zwarte taxi die over Menlove Avenue rijdt.

There are places I remember

All my life, though some have changed

Some forever, not for better

Some have gone and some remain

All these places have their moments

With lovers and friends I still can recall

Some are dead and some are living

In my life, I've loved them all

But of all these friends and lovers

There is no one compares with you

And these memories lose their meaning

When I think of love as something new

Though I know I'll never lose affection

With people and things that went before

I know I'll often stop and think about them

In my life, I love you more

It's For You: hoe Cilla Black een duwtje in de rug kreeg van Lennon en McCartney

Vorige week dook ze zomaar op in mijn blog over Eleanor Rigby. Vervolgens vertelde één van de lezers, mijn muziekmaatje Leo de Peo (dat is zijn artiestennaam), dat hij het nummer It's For You zo mooi vindt. En eergisteren zag ik de aankondiging van een driedelige tv-serie die aanstaande maandag begint. Drie keer Cilla Black in één week. Ik kon er niet meer omheen. Cilla Black is in my ears and in my eyes. Hoog tijd om wat meer te vertellen over Priscilla White. Want zo heette deze Liverpoolse dame eigenlijk. Ze had een artiestennaam, net als Leo de Peo.

vlnr: Paul McCartney, John Lennon en Cilla Black (1964)

Diva van de Britse televisie

Met wie zal ik Cilla eens vergelijken in het Nederlandse muziek- en televisielandschap? Was ze een combinatie van Willeke Alberti en Mies Bouwman? Of van Conny Vandenbos en Martine Bijl? In ieder geval groeide Cilla Black uit van een zangeresje tot de diva van de Britse televisie. Toen ze op 1 augustus 2015 plotseling overleed, was dat groot, heel groot nieuws in Engeland. Paul McCartneys reactie op Cilla's heengaan was: 'Such a shock to hear about Cilla's passing. She was a lovely girl who infected everyone with her great spirit. From first meeting her as a cloackroom girl in The Cavern in Liverpool, to seeing her many times since, she always had a fun loving dignity that made her a great pleasure to be around. She had a fine distinctive voice and was always a bit of a laugh. It was a privilige to know and love her.' Ook Ringo Starr reageerde snel, en zonder interpunctie, op het overlijden van Cilla:

Het meisje van de garderobe

Priscilla Maria Veronica White werd op 27 mei 1943 geboren in Liverpool. Dat maakt haar een paar maanden jonger dan George Harrison, de jongste van de vier Beatles. Als je elkaars tijd- en plaatsgenoot bent én ook nog eens een flinke dosis muzikaliteit bezit, dan is het niet vreemd dat je elkaar tegenkomt. Dat gebeurde in het geval van Cilla en The Beatles ook. Hoewel Cilla een administratieve opleiding deed, had ze een enorme hang naar de wereld van de showbusiness. Maar wat moest ze, als meisje van 17, in Noord-Engeland, op de drempel van de jaren '60? Juist....naar de Cavern Club in Mathew Street, in haar eigen woonplaats. De plek waar het gebeurde. De plek ook waar The Beatles vanaf februari 1961 steeds frequenter speelden. Het publiek stond tussen de middag in de rij om via de trappen af te dalen naar de muziekkelder. Er was nét genoeg tijd om de jonge veebelovende rock 'n' roll-bands te zien, die er lunchconcerten gaven. Daarna spoedde iedereen zich weer terug naar de baas. In de Cavern was het bedompt en lawaaiig, maar de plek had een enorme aantrekkingskracht op het jonge Liverpoolse publiek. Wie eenmaal binnen was, gaf eerst zijn jas af bij Cilla. Met haar bijbaantje in de garderobe zat ze al aardig dicht bij het vuur.

Cilla, begin jaren '60, in The Cavern

Een contract dankzij John Lennon

Het lukte Cilla regelmatig om in de pauzes wat van haar zangkunsten te laten horen. Al snel raakte ze bevriend met een groot aantal Liverpoolse muzikanten. Bands als Rory Storm & The Hurricanes, The Big Three en The Beatles begeleidden de goedlachse Cilla met plezier. Het was John Lennon die haar een auditie bij Beatlesmanager Brian Epstein bezorgde. Cilla werd zodoende toegevoegd aan de groeiende verzameling Epstein-artiesten. Daarin was ze een opvallende verschijning met haar zelfverzekerde glimlach en grote bos rood haar, tussen de in donkerblauwe en grijze pakken gestoken muzikanten. Inderdaad, ze was de enige vrouw die bij Brian Epstein onder contract stond.

De artiesten die bij Brian Epstein op de rol stonden.

Vanaf 1963 ging het goed met haar carrière. De Liverpoolse zong in de jaren die volgden een groot aantal nummers de nationale hitparade in. Vaak gecomponeerd door gerenommeerde schrijvers, zoals Hal David & Burt Bacharach, Phil Spector en Randy Newman. In deze blog wil ik uiteraard stilstaan bij de composities van haar goede vrienden John Lennon en Paul McCartney, die Cilla erg mooi wist te vertolken. Wie mijn blog wekelijks als e-mail ontvangt, verwijs ik naar de online versie, waar onderstaande filmpjes aan te klikken zijn.

Love of the Loved (1963)

Cilla's eerste single was een echte Lennon/McCartney-original, waarin melodisch natuurlijk vooral het aandeel van McCartney te horen is. The Beatles hadden het nummer een jaar eerder gebruikt bij hun eigen auditie voor Decca, maar namen het nooit officieel op. Cilla's versie verschilde aanmerkelijk van de versie van The Beatles: de single had een grootser arrangement en leunde qua stijl nog erg op de traditionele, wat zoete amusementsmuziek van de jaren '50. Geschreven door een moderne gitaarband, maar nog heel ouderwets op de plaat gezet: het nummer markeert daarmee, zo vind ik, de overgangstijd waarin de populaire muziek zich op dat moment bevond.

It's For You (1964)

John en Paul (en dan met name weer Paul) schreven dit nummer exclusief voor Cilla. Het leverde haar een top 10-hit op. Nog voordat ik wist dat dit liedje door Lennon en McCartney werd geschreven, vond ik het al prachtig. En Leo dus ook. Wat maakt het nummer zo bijzonder? Het mooie ritme met zes tellen in de maat? Het majestueze tempo? Of de verrassende melodische wendingen, na ruim een halve minuut, die het nummer verder opstuwen...een spel waarin de mineuren en majeuren om elkaar heen dartelen, waarna het lied weer sierlijk terugvalt naar het oorspronkelijke thema? De lange melodielijnen, die je zelden nog hoort in de huidige popmuziek, geven It's For You een uitzonderlijke klasse. Misschien hoort het nummer wel bij de beste Lennon-McCartney-composities die er zijn. Het is trouwens ook Paul McCartney die piano speelde tijdens de opnamesessies. Ik raad je beslist aan onderstaande clip te bekijken en te genieten van het lied. We zien Cilla naast Paul McCartney en John Lennon zitten. Vlak voordat Cilla opstaat, fluistert John haar waarschijnlijk nog snel iets schunnigs toe, getuige Cilla's reactie. Ons kent ons. Cilla zingt haar partijen en komt aan het eind van het filmpje weer met haar vrienden in beeld. Geniet!

Step Inside Love (1967/68)

Opnieuw was het Paul McCartney die speciaal voor Cilla een lied schreef. Na wat minder succesvolle pogingen om het in de filmwereld te gaan maken, was Cilla inmiddels bij de televisie beland. Ze kreeg haar eigen programma, getiteld Cilla. Het nummer van McCartney fungeerde als herkenningsmelodie voor de kijkers. Paul schreef Step Inside Love tijdens de sessies van het Witte Dubbelalbum. Hij nam een aantal demo's op en het liedje, dat oorspronkelijk met één couplet en het refrein in het tv-programma werd gebruikt, groeide later toch nog uit tot een complete compositie. 

Cilla Black met Paul McCartney

Het onderstaande filmpje bevat het geluid van een demoversie. Ik vermoed dat we Cilla hier samen met Paul McCartney horen. Leuk is Cilla's verzuchting na een seconde of 10, als het niet helemaal gaat zoals het moet. Wie zeker weet dat we hier Cilla en Paul horen, mag het zeggen!

De ultieme coverversie van The Long And Winding Road

Hoe verging het Cilla verder? Na de dood van manager Brian Epstein, nam haar echtgenoot Bobbie Willis het management over. Cilla bleef platen maken, schitterde op televisie, in cabaretprogramma's en bleef onderdeel van de kring met mensen rond The Beatles. Ze genoot van een vakantietripje met Ringo en George. Ook was ze goed bevriend met Cynthia Lennon, Johns eerste vrouw. Samen met Cynthia en (zoon) Julian Lennon verruilde Cilla regelmatig het regenachtige Engeland voor zonniger oorden. George Harrison schreef in de jaren '70 twee nummers voor Cilla en Paul McCartney noemde uitgerekend haar vertolking van The Long And Winding Road de ultieme coverversie van de Beatles-hit. Een mooi compliment.

Actrice Sheridan Smith die de rol van Cilla vertolkt

Cilla's leven verfilmd

De driedelige (geromantiseerde) BBC-televisieserie Cilla wordt vanaf maandag 18 juli 2016, om 18.10 uur op NPO2 uitgezonden. De productie werd genomineerd voor verschillende tv-awards. Sheridan Smith, die de rol van Cilla Black vertolkt, won de National Television Award voor de manier waarop zij in de huid kroop van het garderobe-meisje uit de Cavern Club. Het is ook vooral die periode die in de serie belicht wordt. Ik ben nieuwsgierig en ga kijken!

Eleanor Rigby: heeft ze echt bestaan of was ze een toevallige herinnering van Paul McCartney?

Toeval bestaat niet, zei mijn vader altijd. Hij geloofde dat een speciale ontmoeting of een bijzondere gebeurtenis niet altijd 'zomaar' voor kon komen. Het zegt me nog steeds iets over de bewuste manier waarop hij in het leven stond. Met aandacht voor het bijzondere in het gewone. Wanneer ik nadenk over de vraag of toeval wel of niet bestaat, leg ik eigenlijk direct de link naar zijn favoriete Beatles-nummer. Dat kan geen toeval zijn...

Een middag in Woolton
Op mijn 40ste verjaardag, eind oktober vorig jaar, liep ik over de begraafplaats van St. Peter's Church in Liverpool. Het was een ronduit warme herfstdag en Liverpool zag er prachtig uit. Het blad aan de bomen had inmiddels rood-gele tinten en de lange glooiende lanen in de wijk Woolton lagen er statig bij. Onze taxi was gestopt aan Church Road en samen met onze gids Jimmy betraden we, via de toegangspoort, het ommuurde kerkterrein. De begraafplaats had een nieuw en wat ouder gedeelte. Dat oude stuk was typisch Engels, met mooie, wat scheefgezakte grafstenen.

Met gids Jimmy op Church Road, op weg naar
Eleanor Rigby's graf (eigen foto)

Cliff Richard en Andrew Lloyd Webber in de kerkbanken
'Een paar weken geleden hadden we hier nog de uitvaart van Cilla Black,' vertelde Jimmy. De Liverpoolse zangeres en diva was in augustus in haar appartement in Malaga ten val gekomen en overleden. Haar afscheidsdienst vond plaats op de plek waar haar roots lagen. En die van The Beatles, die zeer goed bevriend waren met Cilla. Paul en Ringo waren niet aanwezig, maar Sir Cliff Richard en baron Andrew Lloyd Webber zaten wel in de kerkbanken. 'Was Cilla eigenlijk geliefd in Liverpool?' vroeg ik Jimmy. Hij keek wat bedenkelijk. 'Mwa, ze was wel een beetje posh geworden hoor.' Dikdoenerij, dat trekt men in Liverpool niet. Het garderobe-meisje dat in de Cavern Club de jassen aannam en, net als The Beatles, via Brian Epstein beroemd werd, was blijkbaar toch een beetje uit de gratie geraakt bij de gemiddelde, nuchtere Liverpudlian.

Cilla Black repeteert met Ringo Starr in het BBC TV Theatre, februari 1968

Waren Eleanor Rigby en Father McKenzie een fantasie of een herinnering?
Maar we kwamen niet voor Cilla. We kwamen voor een vrouw die, zonder dat ze het ooit kon hebben geweten, vereeuwigd werd in één van de bekendste liedjes van de twintigste eeuw. Eleanor Rigby. Het enige dat ons met haar verbindt is dat mooie liedje en haar grafsteen. En nog iets verrassends, maar daar kom ik nog op terug. In 1966 schreef Paul McCartney een lied over gewone, onopvallende eenzame mensen. In dat lied voerde hij twee personen op. Volgens Paul waren beide namen aan zijn fantasie ontsproten en had het lied geen betrekking op mensen die echt zouden hebben bestaan. Actrice Eleanor Bron, die met The Beatles in de film Help! speelde, vormde de inspiratie voor de voornaam. Rigby was de naam van een slijterij in Bristol, aldus McCartney.

Actrice Eleanor Bron in de Beatlesfilm Help! (1965)

Goed voor een Grammy
Het klonk dus gewoon mooi, de lettergrepen van de namen pasten precies op de melodielijn die hij in zijn hoofd had. Beatles-producer en -arrangeur George Martin was direct verliefd op het nummer en met name op de syncopen, de manier waarop de woorden met ritmische accenten over de vierkwartsmaat heen gezongen werden. Om die syncopen te benadrukken bedacht George Martin het mooie staccato arrangement voor een strijkoctet. De krachtige strijkers vormen de enige instrumenten die in het lied te horen zijn. Een popsong die alleen begeleid wordt door strijkers. Het was, na Yesterday (waarop nog een gitaar naast de strijkinstrumenten te horen was) weer een originele invalshoek die voor een Beatles-nummer werd gekozen. Het leverde McCartney zelfs een Grammy Award op.

Eleanor Rigby

Picks up the rice in the church
where a wedding has been

Lives in a dream
Waits at the window

Wearing the face that she keeps

in a jar by the door

Who is it for?

All the lonely people

Where do they all come from

All the lonely people

Where do they all belong?

De originele handgeschreven tekst, door Paul McCartney

Eleanor Rigby bestond echt
Hoewel Paul dus beweert dat hij Eleanor Rigby als naam verzonnen had, heeft Eleanor echt bestaan. Ze werd op 29 augustus 1895 in Liverpool geboren en trouwde ene Thomas Woods. Op 10 oktober 1939, nog voor ook maar één Beatle het levenslicht zag, overleed Eleanor, 44 jaar oud. Ze zou werkzaam zijn geweest als keukenmeid in een ziekenhuis in Liverpool, waar haar handtekening op een officieel document in het personeelsregister werd teruggevonden. Dat document bracht 115.000 pond op bij een veiling. Ook dook er eind vorig jaar, heel verrassend, een zakbijbeltje op dat eigendom van Eleanor moet zijn geweest. Haar naam stond er in, net als die van haar vader. De bijbel werd tevens geveild. De geschatte waarde zou 20.000 pond zijn. Wat het boekje opbracht, heb ik niet kunnen vinden.Wel dat de bijbel op 4 november 2015 onder de hamer ging. Vier dagen na het moment waarop ik bij Eleanors graf stond. Toevallig zeg...

Het beroemde graf van Eleanor Rigby, de tweede steen van links (eigen foto)

Detailopname (eigen foto)

Eleanors handschrift in haar bijbel. De andere naam is die van haar vader.

Een priester die zijn sokken stopt
Terug naar het lied. Paul zocht nog naar een tweede couplet voor zijn nummer over eenzame mensen. Zittend achter de piano bedacht hij 'Father McCartney'. Het leek Ringo Starr wel een goed idee dat deze Father McCartney een preek zou schrijven, die niemand zou horen. En ook dat hij 's avonds in eenzaamheid zijn sokken zou stoppen. Tenslotte deed hun jeugdvriend Pete Shotton de suggestie om Father McCartney te vervangen door Father McKenzie. Anders zou iedereen denken dat het echt over Pauls vader zou gaan.

Father McKenzie

Writing the words of a sermon 

that no one will hear

No one comes near

Look at him working

Darning his socks in the night

when there's nobody there

What does he care?

All the lonely people

Where do they all come from?

All the lonley people

Where do they all belong?

Opnieuw een verzonnen figuur. De paden van deze fictieve Eleanor en Father McKenzie kruisen elkaar in het derde couplet, wanneer Eleanor overlijdt en de priester McKenzie haar begraaft. Een begrafenis waar niemand bij is, om de eenzaamheid van beide personen te benadrukken.

Eleanor Rigby

Died in the church and was buried 

Along with her name

- Nobody came -

Father McKenzie

Whiping the dirt from his hands

As he walks from the grave

No one was saved

Zonnebaden op de begraafplaats

En opeens staan we op die mooie herfstmiddag met onze gids bij het graf van Eleanor Rigby. Het werd in de jaren '80 ontdekt en vormt sindsdien een plek die Beatlesfans graag even gezien willen hebben. Ik kijk naar de mooie grafsteen, waarop de naam van Eleanor en haar man Thomas duidelijk te zien zijn. 'John en Paul waren vaak op deze begraafplaats te vinden,' vertelt Jimmy. 'Als ze spijbelden van school, om met meisjes af te spreken of om een beetje te zonnebaden.' We kijken wat rond bij het graf, tot Jimmy zegt: 'Kijk, hier een paar meter verderop ligt Father McKenzie....'

Een paar meter verderop: John McKenzie (eigen foto)

Twee verzonnen figuren op één begraafplaats in Liverpool, een paar meter van elkaar verwijderd. Waren Eleanor en de priester een verzinsel of een herinnering? Om met mijn vader te spreken: toeval bestaat niet.

New York City: John Lennon en zijn liefde voor The Big Apple

Op 31 augustus 1971 verlaat John Lennon Engeland om zich met Yoko Ono in New York te vestigen. Hij zou nooit meer terugkeren op Engelse bodem, al maakte hij daar wel plannen voor. Het lot besliste echter anders, maar die gebeurtenissen zijn in 1971 nog ver weg. De emigratie van de Lennons was een idee van Yoko, voor wie New York bekend terrein was. Ze woonde er (af en aan) in de jaren '50 en '60. Vanaf mei 1968, het moment waarop hun relatie begon, hadden Lennon en Ono het behoorlijk te stellen gehad met de Engelse pers. Men kon weinig begrip opbrengen voor bed-in's en performances waarbij het stel, al dan niet verstopt in een witte zak, persconferenties gaf. Te avant garde voor de behoudende britten. New York leek de perfecte plek voor een frisse start.

John bij het Statue of Liberty, 1974

Bevrijd en opgelucht

Bij gebrek aan een vaste woonplek in The Big Apple, vestigen John en Yoko zich aanvankelijk in het St. Regis Hotel aan Fifth Avenue. Lennon voelt zich direct thuis in New York. Al is hij een beroemdheid, hij kan vrij eenvoudig over straat, zonder al te veel lastiggevallen te worden. En de stad aan het water doet hem denken aan zijn geboorteplaats Liverpool, met de havens en de grote schepen die af en aan varen. John bezingt zijn ervaringen in het nummer New York City op het album Some Time in New York City. Hij klinkt bevrijd en opgelucht:

Tried to shake our image

Just a cycling through the village

But found that we had left it back in London

Well nobody came to bug us

Hustle or shove us

So we decided to make it our home

New York City, New York City, New York City

Que pasa, New York? Que pasa, New York?

Lennon gaat politiek gezien helemaal los
Eind oktober verhuizen Lennon en Ono naar een appartement aan Bank Street in Greenwich Village. Ze huren de woning van Joe Butler, drummer van de Lovin' Spoonful. Het optrekje wordt hun uitvalsbasis om de artistieke wijk te verkennen. Zo wonen Bob Dylan en John Cage om de hoek. Ook Andy Warhol behoort tot hun vriendenkring. Het huis aan Bank Street fungeert tevens als studio voor de muziek-, film- en kunstprojecten van de Lennons. Onder invloed van activisten Jerry Rubin en Abbie Hoffman raken John en Yoko steeds meer betrokken bij politieke campagnes. Het eerder genoemde album Some Time in New York City staat bol van de protestliederen die gericht zijn tegen de Amerikaanse overheid.

John Lennon met Andy Warhol, 1979

Vatbaar voor nieuwe ideeën
Ik heb me altijd verbaasd over de energie die John, relatief kort woonachtig in de VS, stak in dat politieke activisme. Zijn wortels lagen er niet, maar hij ging er tekeer als een bezetene. Dat John vatbaar was voor nieuwe ideeën en zich graag ergens op stortte was al vaker gebleken. De beïnvloedbare Lennon geloofde heilig in de Maharishi, in interim-Beatles-manager (c.q. oplichter) Allen Klein, in de primal scream-therapie van dr. Arthur Janov en nu in de politieke ideeën van zijn nieuwe Amerikaanse vrienden. Lennon, de zoeker. Als zijn interesse gewekt was, stortte hij zich vol op wat hem aangereikt werd. Hoe anders is op dat moment het leven van Paul McCartney, die net vader is geworden van kleine Stella, zich met zijn gezin terugtrekt op het Schotse platteland en werkt aan de formatie van zijn band Wings.

Yoko en John verkennen de straten van New York

Problemen met de FBI
Terug naar New York. Al snel heeft John de FBI op zijn dak. Zijn aktiviteiten worden gezien als een bedreiging voor de positie van President Nixon. De Lennons worden afgeluisterd, gevolgd en een inbraak in hun appartement doet hen besluiten een veiliger heenkomen te zoeken. Dat wordt het bekende Dakota-gebouw aan 1 West 72nd Street, dicht bij Central Park. Deze periode markeert het begin van een jarenlang gevecht tegen uitzetting uit de VS. Een gevecht dat John overigens uiteindelijk in 1976 wint, door het krijgen van zijn Green Card. Maar voor het zover zou komen, moest er nog heel wat water door de Hudson-rivier stromen en nam het leven van zowel John als Yoko nog vele verrassende wendingen. Ondanks alle problemen die John zich aanhaalt, blijft hij zijn geliefde New York en de energie die de stad bezit, bezingen. In de clip van het nummer Meat City, dat uiteindelijk in 1973 op zijn album Mind Games terecht komt, zien we John die zich in een koets door downtown New York verplaatst, een mooi sfeerbeeld.

Iconische foto's en een UFO
De verbondenheid van John met zijn stad spreekt ook uit de inmiddels iconisch geworden foto's die de New Yorkse fotograaf Bob Gruen van hem maakt. Op hoeveel posters, t-shirts en billboards zullen deze afbeeldingen niet zijn verschenen in de afgelopen 40 jaar? De sessie vindt plaats op 29 augustus 1974, op het dak van een appartementengebouw aan East 52nd Street. Dit is het adres waar John een paar maanden woont met May Pang, tijdens zijn veelbesproken Lost Weekend-periode, waarin hij niet samen is met Yoko Ono. Zes dagen voordat Bob Gruen zijn beroemde foto's schiet, zien Lennon en Pang vanaf deze plek, zo beweren ze, een UFO boven de stad vliegen. Meer mensen zien die avond iets vreemds aan de New York skyline. Het verhaal is nooit opgehelderd. In dit korte clipje vertelt Lennon over zijn vreemde ervaring.

De iconische foto op het dak van 434 East 52nd Street

Strawberry Fields in Central Park

Hoe het afloopt met John in New York, weten we allemaal. Hij vindt zijn einde, amper 40 jaar oud, in de straten van de stad waar hij zich aanvankelijk zo veilig voelde. Maar zelfs na zijn dood in 1980 is en blijft John Lennon aanwezig in het straatbeeld van The Big Apple. Wie Central Park bezoekt, kan niet voorbij gaan aan de gedenkplaats die daar voor hem werd ingericht, Strawberry Fields. Dagelijks is het monument een plek waar mensen bloemen leggen en, op bijzondere dagen, samenkomen om Lennons liedjes te zingen. Imagine staat er in het midden van het mozaïek geschreven.

Strawberry Fields in New York City, tegenhanger van Strawberry Field in Liverpool

Wie John liever zelf nog een keer door het door hem zo geliefde Central Park ziet lopen, kan onderstaande video aanklikken. Mooi hoor, de hoopvolle tekst van Mind Games, en een beeld van een man in de stad waar hij van hield.

We're playing those Mind Games together

Pushing the barriers, planting seeds

Love is the answer

And you know that - for sure

Love is a flower

You got to let it grow

Keep on playing those Mind Games forever

Raising the spirit of peace and love